شادکامی
چه چیزهایی ما را شادکام میکنند؟ پول بیشتر؟ شغل بهتر؟ وقتگذرانی با خانواده؟ تجربههای جدید؟ ورزشکردن؟ تحقیقات روانشناسان دربارۀ شادکامی عمدتاً بر این مسئله متمرکز بوده است که کدام ورودیها، از قبیل پول و شغل و روابط، با خروجیِ شادکامی همراه میشوند. اما پل دولان، استاد علوم رفتاری در مدرسۀ اقتصاد و علوم سیاسی لندن، بر این باور است که در «علم شادکامی» باید فرایندی را بررسی کنیم که این ورودیها را به خروجی شادکامی پیوند میزند: فرایند اختصاصِ توجه به هر عامل. او در کتاب طرح و نقشه ای برای شادکامی ابتــدا مفهــوم شادکامی و علل آن را واکاوی میکند و جایگاه خوشی و هدفمندی را در این مفهوم برجسته میسازد. سپس، در بخش دوم کتـاب، سه مرحلۀ پیادهسـازی شادکامـی، یعنی تصمیمگیــری، طراحـی و انجامدادن، را توضیـح میدهـد و راههایی پیشنهـاد میدهـد که بتوانیـم زندگی خـود را به شکلی تازه بازسازی کنیم.
خیلی از کتابهایی که دربارهٔ موضوع شادکامی نوشته شدهاند بدون هیچ تعریفی از آن به ما دستور میدهند که برای رسیدن به شادکامی بیشتر چه باید کرد. اما لازمهٔ جستوجوی شادکامی این است که بگویید در وهلهٔ نخست چه چیزی باید جستوجو شود. در همین راستا، فصل ۱ شادکامی را بهمثابهٔ «تجربههای خوشی و هدفمندی در گذر زمان» تعریف میکند.
فصل ۲، بهکمک تعریف فوق، چند پژوهش تازه را معرفی خواهد کرد که در آنجا آدمها دربارهٔ شادکامیِ حاصل از فعالیتهای روزانهشان حرف میزنند. همچنین آن پژوهشها به ما خواهند گفت که خوشیِ فعالیتهایی مانند تماشای تلویزیون با هدفمندی فعالیتهایی مانند کارکردن فرق دارد. فصل ۳ بهترین و شاید تنها راه فهمِ واقعی علل شادکامی را تبیین میکند. مؤلفههایی مانند درآمد و لکنت زبان مستقیماً باعث شادکامی یا ناشادکامی نمیشوند، بلکه توجهکردن به این مؤلفههاست که نتیجهٔ شادکامی را تعیین میکند. نویسنده در اینجا ایدهٔ «فرایند تولید شادکامی» را معرفی خواهد کرد: آمیختهای از اقتصاد و روانشناسی که طرز فکرمان را دربارهٔ شادکامی و نیز شیوهٔ افزایش آن تغییر دهد. فصل ۴ موانع سهگانهٔ توجه را، که سدّ راه تصمیمهای شادیآور میشوند، بررسی میکند.
وقتی میخواهید شادکامتر باشید، باید خودتان را در فرایند تخصیص مجدد توجه بیندازید؛ این کار را از سه منظرِ متفاوت اما مرتبط میتوان دنبال کرد: تصمیمگیری، طراحی و انجامدادن. فصل ۵ نشان میدهد که اگر تصمیم بگیرید بر چیزهای شادکامکننده (شغل، برنامهٔ عصرگاهی و غیره) تمرکز کنید، چطور میتوانید موانع توجه به شادکامی را از میان بردارید. فصل ۶ به این موضوع میپردازد که چطور میتوانید محیط اطرافتان را در راستای شادکامیتان طراحی کنید، بیآنکه خیلی به آن فکر کنید، مانند وقتی که صفحهٔ خاصی را بهعنوان صفحهٔ جستوجوی اصلی اینترنتیتان تنظیم میکنید. فصل ۷ نشان میدهد که هرگاه به هر فعالیتی، مثلاً گفتوگو با دوستان، کاملاً توجه کنیم، شادکامتر میشویم. مؤثرترین راههای شادکامی مستلزم پیوندزدن سه عنصر فوق هستند و فصل ۸ نحوهٔ پیوند تصمیمگیری، طراحی و انجامدادن را دربارهٔ دو رفتارِ مجزا مثال میزند که امیدوارم به درد خیلی از خوانندگان کتاب بخورد: چطور کمتر اهمالکاری کنیم و چطور به دیگران کمک بیشتری کنیم. حتی اگر این رفتارها مستقیماً شامل حالتان نشوند، درسها و عبرتهایی وجود دارند که میتوانید آنها را در سایر رفتارهای موردنظرتان به کار بگیرید. اما ابتدا بیایید به جزئیات هر یک از این عناصر سهگانه بپردازیم.
